Kripto Para Piyasası, Döviz Kuru Ve Hurda Fiyatları[1]
Kripto para piyasası bilindiği üzere uluslararası ölçekte işlem gören ve genel itibariyle de dolar ile işlem yapılan bir piyasadır. Bu piyasanın doğayenleri piyasayı “AYI ve BOĞA” olarak iki kategoriye ayırmıştır. Kripto piyasası, her 3-4 yılda bir kategori değiştirmekte ve yatırımcılarını yönlendirmektedir. Ayı sezonunda, piyasaya genel bir düşüş hâkimdir ve her yükseliş piyasada bir alım fırsatı olarak değerlendirilir. Boğa sezonunda ise piyasa yükselişe gebedir ve her düşüş bir alım fırsatıdır. En son 2021 yılında ayı sezonuna giren kripto piyasası, 2024’ün başlarına doğru kendini boğa olarak göstermeye başlamıştır. 2023 eylül ayında 22.000$ seviyelerinden yükselişe başlayan Bitcoin[2] ve ona bağlı olarak kripto piyasası, ertesi yılın nisanında 73.000$ seviyelerine gelerek yüzde 350’ye yakın bir yükseliş ile “boğa sezonu”na girmiş oldu. Boğa sezonunda tüm yatırımcıların kazanması olanaksız bir durum halini almış ve sadece profesyonel yatırımcıların kazanabildiği bir saha şekline bürünmüştür. Bu durumun sebebi tamamen strateji ve oyun teorisidir. Çünkü bu sezon boyunca Bitcoin ve ona bağlı olarak altcoinler, üç defa yüzde 40, altı defa yüzde 25 ve üzeri düşüşler gösterir. Bu yöntem piyasayapıcılar tarafından minik miktarlarda alım yapan küçük yatırımcıyı elimine aracı olarak kullanılmaktadır. Örnek vermek gerekirse; 5000$ (160.000TL) ile şu anki fiyata göre 0,065 Bitcoin alan bir Türk yatırımcı en küçük kaldıraç olan yüzde 5 ile bile işlem yapsa, yüzde 25’lik düşüşle tüm parasını kaybeder. Kaldıraçsız işlem yaptığında ise aynı oranda düştüğünde 1250$ (40000 TL) kaybedeceği için ümitsizliğe bürünür ve zararda işlem kapatabilmektedir. Çünkü bu düşüş süresi hemen olup bitmez, bazen bir ay bazen ise üç ay sürmektedir. Bu süre zarfında yatırımcının psikolojisi ne kadar sağlam ise metaneti de o kadar olacaktır. Bu konuda yatırımcıya özetle söylenmesi gereken ise; tecrübe sahibi olunmayan bu piyasaya gönül bağlandığı takdirde elinizdekinde de olabilirsiniz. Midyat’a pirince giderken elinizdeki bulgurdan da olmayın.
Döviz kuru ise hem kripto piyasası hem de hurda fiyatlarının kesişim noktasıdır. Her yatırımcı kripto piyasasında global piyasada dolar ile işlem yapar ve kendi ülke para birimine çevirirken kur etkili olur. Söz gelimi, kripto piyasasında 1000$ kazanan Türk yatırımcının 10 yılda ne kadar cebine para girdiğine birlikte bakalım. 2014 mayıs ayında dolar döviz kuru 2,17 (cebe giren 2170 TL) iken 2024 mayıs ayında 32,50 ( cebe giren 32.500 TL) olmuştur. Bu yatırımcı her iki yılda da aynı miktarda para kazanmasına rağmen 2024 yılında 30.330 TL daha fazla cebe para girmesinin nedeni döviz kuru farkı ve TL’nin aşırı değer kaybıdır. Hurda fiyatlarının değişmesinde de aynı mantığa rastlamak mümkündür. Londra Metal Borsası’nda hurda bakır fiyatları, yıllık olarak 7000$-11000$ arasında gezinmektedir. Türkiye piyasalarında bakır hurda fiyatlarının 2014 yılında ortalama 19,53 TL; 2024 yılında 293 TL olmasının sebebi de yine döviz kuru ile doğrudan bağlantılıdır. Esasında kripto kazancında da hurda fiyatlarında da dünya çapında anormal değişimler olmamıştır. Her fiyatın belirleyicisi durumunda olan dolara karşı TL’nin (yüzde 1500) değeri düşmüştür. Buna bağlı olarak enflasyon artmış ve yaşam kalitesi düşmüştür.
Gerek kripto piyasasını gerekse dünya hurda fiyatlarında değişkenliğe yol açacak önümüzde kritik gelişmeler bulunmaktadır. Bunlardan ilki ABD merkez bankası FED’in 2024 temmuz ayı itibariyle faiz oranlarını düşürmeye yöneleceği bildirilmektedir. Bu faiz düşüşü aşırı tepkilere yol açacak bir gelişmedir. Faiz arttırımı ile küresel düzeyde altın, gümüş, kripto ve değerli maden fiyatlarının aşırı yükselişine kesin gözüyle bakılmaktadır. İlgi alanımız olan değerli madenler içerisinde bakır, alüminyum krom başta olmak üzere birçok maden bulunmaktadır. Peki demir gibi değersiz maden fiyatları artmayacak mı? Elbette ki artacak ancak onlardaki artış değerli madenler kadar olmayacaktır. Hurda fiyatları ve kripto fiyatlarında büyük değişimlere sebep olacak diğer gelişme ise; 2024 kasım ayında yapılacak olan ABD başkanlık seçimidir. Bu seçim tüm dünyada dengeleri değiştireceği gibi tüm para piyasalarına da etki edecektir. Çünkü ABD başkanının seçilmesi ile dolardaki belirsizlik ortadan kalkmış olacak, genel olarak da küresel çapta bu belirsizlik giderilmiş olacaktır. Geleneksel olarak sıkıntısız bir şekilde başkanın seçilmiş olması, piyasalar tarafından pozitif algılanacak ve yukarı yönlü bir hareket ivme kazanacaktır.
Özetle döviz kuru, dünya üzerinde çoğu şeyin belirleyicisi durumunda iken tüm hurda fiyatları ve kripto piyasalarına da yön vermektedir. Gelişmekte ve geri kalmış ülkeler kendi para birimlerini genellikle koruyamadıkları için piyasalardaki bu değişimlerde yatırımcılarını çok daha fazla etkilemektedir. Yatırımcılar hem piyasalarla mücadele eder, hem de kötü yönetilmiş ekonomilerinin semeresine katlanmak zorunda kalırlar.
[1] Makale Mustafa Çukurca tarafından yazılmıştır.
[2] BTC olarak kısaltılmaktadır.
